Shkëputur nga libri Embriologji (Tri novela: Përgjuesit/ Zbor/ Yje të pash(q)uar) / Fitues i Çmimit “Kadare” për vitin 2016/ MAPO Editions/ ISBN 978-9928-213-01-3
PJESA
E PARË
Ëndrrën erotike të
gjumit të drekës ia ndërpreu një zë që bërtiste me sa kishte në kokë “Doli, or
doli!” Më tepër se ëndërr ishte një vegim, bluar ngadalë në mokra dëshirash që
rrinin tërë kohën zgjuar, vajisur e djersitur nën çarçafët besnikë. Zakonisht
ishin zukatjet e mizave apo cijatjet turjelë të mushkonjave ato që e përmendnin
nga fluturimi puplor nën shtresat e shurdhëta të kambrikut me përfytyrimin e
Mirës. “Bzzzz” fluturake brofnin nga asgjëja, teksa ai me të tijën po i hiqte
asaj këmishën najlon, “pesëqindshen”, dantella e së cilës dilte si lulefaji nga
fundet e fustanet fërfëllitës të ish-shoqes së klasës. Kishte kohë që e
dëshironte. Pa e shfaqur. Përpos një here kur nuk ish përmbajtur ngaqë Cakja
kish thënë “Ajo Mira ma ka mu si kuletë beu”, duke shenjuar me gishtat e të dy
duarve organin seksual. Si kuleta e sat ëme, i ishte kthyer ai dhe aty për aty
kishte krisur sherri. Ishin ndarë të dy me kokat e epuara mbrasht,
horizontalisht, që të ndalonin gjakun që u rridhte nga hundët. U quajt sikur
duelin e kish fituar ai, pasi veç hundëve përshesh, i kish lënë Cakes edhe një
sy të nxirë. Vetë ish ndarë me një dhëmb të goditur paq, që për fat nuk ish
thyer, vetëm ishte mpirë për dy ditë rresht. Por këtë s’e dinte njeri dhe kjo
ishte kryesorja. Një sy i nxirë bën figurë. Nuk thonë kot “e nxiu”. Thonë edhe
që “i theu dhëmbët” sa për atë punë, çka është edhe më keq në hierarkinë e
rrahjes, por ai shpëtoi nga kjo. Një shije e hidhët mbeti prapëseprapë nga i
gjithë ai “konflagracion”, siç e quajti Turi, sepse Cakja, para se të vinte te
“kuleta e beut”, kishte thënë si pa të keq se s’ka mundësi që Mira të mos ketë
dashnor atje, në Tiranë. Madje “kuleta” u përdor si argument kryesor që pse
Mira nuk mund të mos kishte…, ah, as edhe ta mendonte s’donte.
Ajo ishte studente e
vitit të parë në universitet, ndërsa ai bënte të shpifurin stazh në prodhim për
djemtë pas gjimnazit, një zdërhallje në fermë. Stazhi u shndërrua në muhabete
pa fund me Turin, kryesisht për femra. Mpleksur me copa këngësh të pista. Rrugës pashë atë variantin. Cilën? Atë
fiksimin tim. Po ti fiksim ke gjysmën e shkollës! Cilën pe? Ku? Ballkonet
me lëvere shpaloseshin të gufmuara nga një erë velash, ato të “fiksimeve”
dilnin të bardha si ëndrra, tek ndernin në tel ndonjë “fanellë mishi” prej
leshi zmeril me të fshehta të frikshme çobenësh, dhe hidhnin ndonjë isharet si
pëllumbi i bekuar glasën, domethënë bënin ndonjë shenjë që s’merrej vesh mirë
ç’qe, pra sinjal “ambigue” – kjo prapë sipas Turit, i cili po mësonte
anglishten si gjuhë me të ardhme.
Shenjat ishin të vagëta
nga ato ballkone, thjesht ndonjë shikim pak më i zgjatur në drejtim të syve të
tyre fosforeshentë, mbushur plot me folje dëshirore të parregullta. Por edhe më
shumë se aq s’mund të pritej; jo për t’i marrë gjërat në favor, kupton, por
thjesht s’duhej harruar se brenda atyre apartamenteve kish koka
përgjuese-dyshuese-vigjëluese vëllezërish lubi, si edhe prindërish xhelatë,
Vrana Kontër të zymtë, të vranët, nga vjen edhe emri Vrana, e ke menduar
ndonjëherë…? Ehhh…
Ky
babai yt, o një palo njeri,
që
s’të le me djemtë të bëç dashuri…
Dhe po ashtu, si një
gjendër e keqe shqetësonte edhe xhongla e së “drejtës së studimit”, që lidhej
me aq shumë gjëra, në fakt me të gjitha gjërat në jetë, sepse pa të “do
përfundosh një copë xhenerik në SMT-në e qytetit, duart me graso gjithë jetën”,
rrota të dhëmbëzuara, ingranazhe me një fjalë, lecka vaji dhe motorë që
kullojnë gjak të zi…, pra “jetë qeni do bëç, do të të marrin ushtar, nizam
thuaj, në kazermat burg; do të jeç një rrul i qethur zero (këtu pëllëmba
atërore jepej përpara për të treguar rrafshimin e flokëve nën z-në rrafshuese
të fjalës zero), një zarbo që keqtrajtohet nga të gjithë, si nga dautët,
domethënë ushtarët e vjetër, edhe nga oficerët. Ndaj të them të bëhesh kuadro,
dëgjon?”
Fjala “kuadër”
përsëritej aq herë, saqë po shndërrohej në një specie të re njeriu sipëran në
pemën e evolucionit që e kishin bërë në shkollë, një homo differentis me kollare shtrënguar në një jakë ngërçi, me
stilograf kinez “shtatëqindsh” (domethënë më i shtrenjtë edhe se pesëqindshet,
këmishat luksoze me dantellë) dhe çantë të errët, gjithëditëse, “çamtë” në të
folmen e prindit, që ishte trofeja e çmuar, shpëtimi nga “kasmaja” fatale, edhe
pse nëpër parrulla kazma ishte gjithnjë e pranishme në njërën dorë.
Kuadër ishte një farë
Grali i shenjtë, i ruajtur dhe i mbikëqyrur nga “biografia”, kuçedra me shumë
koka. Me shumë fise. E nënës, e babës, e krushqive. Si e ke biografinë? Të mirë
e kam, shyqyr. “Unë rrjedh nga një familje fshatare e varfër, e lidhur ngushtë
me Partinë dhe luftën nacional-çlirimtare.” Kjo hyrje e biografisë, e shkruar
me kujdes si të ish një letër dashurie nga ato të romaneve të vjetra frënge,
bashkëngjitur lutjes për të drejtë studimi, vërshonte butë si një uverturë
opere, me plotësime të kujdesshme të prindit, theksoje “si mishi me kockën”, pra
“lidhur ngushtë si mishi me kockën me Partinë”. Seç kishte një gjë dinosaurësh
biografia, fosile nga pyje të lashtë, njerëz që diç kishin bërë dikur, në epoka
të tjera…
Ç’u japin kaq rëndësi
këtyre gjërave, s’e kuptoj. Ashtu thua ti, përgjigjej Turi, fosile e
karboniferë, por ato dëftejnë se ç’je ti në të vërtetë. Ou, e si kështu?,
ndërkryhej ai. Po ja, vazhdonte Turi me një tallje nën zë, në qoftë se
jashtëtokësorët vëzhgojnë Tokën nga atje ku janë, gjashtëdhjetë a shtatëdhjetë
milionë vite drite lart, çfarë kujton ti se shohin, mua dhe ty? Jo, or mik i
dashur, jo, shohin pikërisht ata dinosaurët që ti i përçmon. Janë të thella
gjërat, thellohu, e përmbyllte Turi gjithnjë me fytyrën serioze dhe hijerëndë.
Ai shkrofëtinte me një mllef si teshtimë e mbytur. Përkundër Turit, ai nuk
ishte krejt me fat me biografinë. E kishte (ah!) një problemth. Si një sëmundje
të fshehtë. Dikush në fisin nga ana e nënës diçka kishte bërë, jo tamam një
gabim politik, por një tjetër gjë që fqinjëronte me atë gabim: kishte qenë avokat,
një punë veçanërisht e keqe kjo, dhe sido që nga ana e babait fisi ishte i
konsoliduar krenarisht, një hekur-beton me 34 anëtarë e kandidatë partie,
përsëri nuk i dihej, ajo puna e avokatisë mund të dilte si një pengesë e
pakapërcyeshme, mund të ngrinte gardhe vetullash vigjilente nëpër zyrat e
Komiteteve. I ati kish vajtur, ish sqaruar, jo, jo, shoku sekretar, nuk ka qenë
latifondist, avokat ka qenë (këtu zëri përthyhej)… Një mut janë, s’vononte zëri
i sekretarit, pastaj vijonin fjalët mirëkuptuese dhe afruese “Ramiz”, “plenum”,
“nuk do t’ju falim te armiku”…, çka e forconte shpresën për të drejtë
studimi. E drejtë që, veç të tjerash, mbase e afronte dhe me Mirën.
Mirën e dëshironte
qyshse ajo gjatë një ekskursioni i kish dhënë një gjysmë molle, duke i thënë “e
vogël, por e ëmbël”, me një shikim ashtu. Mira ishte trupvogël, por e mbushur.
E mbushur. Ajo “mb” gufmonte hareshëm pjesë të ndryshme të trupit të saj,
dukshëm deri në mizori. “Kuletën e beut” Turi e kish përkthyer si “Bey’s
wallet”. Ngjante si emër grupi anglez, apo edhe italian. Anglez më shumë. Se
ç’qe një emision, që tingëllonte si “hith paratë”, apo “hidh paradë”, diçka me
paradë, por pa tanke, ushtri popullore, raketa, komitet qendror, komitet
anësor… amore, felicita (ah, të
hëngsha piçkën, moj lufkë), radio me tranzistor Iliria, mizat e gjithëgjendshme
ia prishnin vegimet më keq se lajmet me zë solemn të Virgjil Kules, Alfons
Gurashit, si edhe goditja e prerë njërrokëshe e stapit të mizave, që tregonte
se i ati po bënte kërdinë nga dhoma ngjitur.
I ati mburrej që
s’dilte kurrë huq kur vriste miza. Armën e quante stap, një shkop në majë të të
cilit ishte mbërthyer me thumba këpucari një copë meshine si llapë. “Tang!”
dëgjohej goditja, dhe një tjetër njollë zgërlaqej mbi mur, për t’u përtharë
ngadalë në muajt që vinin. Në atë zhurmë goditjeje kishte autoritet – “Këtu ka
zot hauri!” Por sot nuk ishin mizat që i prishën si tjetërherë ëndrrën me Mirë,
ishte zëri therës i vëllait të vogël që po afronte me të shpejtë:
“Doli, or doli!”
E dinte. Me siguri
absolute. Nuk kishte çfarë të dilte tjetër veç saj. E drejta e studimit,
kunadheja leshraverdhë. Doli. E kishte lënë më në fund guvën e ankthit.
Doli
hëna, doli ylli,
e
drejt’e studimit nga pylli.
U ngrit me vrap të
takonte Turin. E gjeti duke provuar një palë pantallona doku.
– Si të duken? Mirë për
Tiranë?
– Për çfarë të doli
bursa ty?
– Matematikë-fizikë. Po
ty?
– Gjeologji.
– Urith, domethënë?
– Eeee.
– Po mirë, të paktën
s’je në bujqësore, si Lavdoshi. Ose si Luftimi i Sabriut.
– Po ai ç’ne? Ai sikur
është begs.
– Po edhe ata kanë degë
të ndryshme atje në Shkollën e Bashkuar të Oficerëve.
– Ëhë?
– I ka dalë për
kundërajror.
– Kundërajror?
– E! Repartet
kundërajrore janë të vogla, nëpër pika të larta malesh dhe kanë zakonisht nga 2
oficerë. Kështu që dezhurni bie një natë po, një natë jo. “Një natë te topi,
një natë te gopi!”
– Hihihi… Hej, po në
Tiranë, femrat vuuuu, ë?
– S’diskutohet!
– Erdhi ditë e fukarait!
– T’ia shikosh
fotografitë Lames që është në vit të tretë atje, rrjesht, radhë-radhë, si m’i
do, bjonde, kuqse, ezmere…, nam or nam i zi.
– Lamja s’është gjë as
nga pamja.
– Shkruan letra
dashurie. Student. Kushedi si i duket këtu. Nga jashtë u dëgjua zhurmë dhe disa
zëra që jepnin urdhra. Ernesti u ngrit në këmbë.
– Ika, – tha, – se im
atë kur vjen nga zbori është gjithë nerva e hajt e dëgjoje.
PJESA
E DYTË
Zboristët u dukën në
hyrje të qytezës. Në krye të kolonës ishte një oficer rreth të dyzetave hipur
mbi një kalë të bëshëm ushtrie, ndërsa të tjerët gjithë djersë e të lodhur, me
pushkët e pajisjet në krahë, po e ndiqnin pas. Ai dëgjoi dikë me një mitraloz
në kurriz që shfryu me zë të ulët: “Ec, or kalë, të qifsha ngarkesën”. Shkoi me
ngut në shtëpi, si një mace që ndjen ndonjë tingull të padukshëm rreziku.
Kur i ati hyri, në
shtëpi u dha duhma e rrobave ushtarake, e cila ruante ende një erë të rëndë
magazine. Ernesti doli nga dhoma e tij. I ati ishte ulur në karrige me këmbët
në një legen me ujë me kripë dhe po pinte cigare. Mirë që i ka lënë këpucët me
kambale jashtë, tha ai me vete. Këmbët e të atit dukeshin të fryra e të kuqe.
Fytyra e tij fliste me vetulla, “më ler rehat”.
– Urime për bursën! –
tha.
– E paske marrë vesh?
– E!
– Qenke lodhur. Nga
ishit?
– Mo më pyet!
– …
– Ishim në Bureto, ku
tjetër?
– Në Bureto?
– E! Se mos na binte
greku.
– Po s’i more dot një
numër më të mëdha këpucët?
– Të mëdha i mora
haletë, po prapë më vranë e më bënë thjamë. E kam këmbën jangllësh unë.
– Nc nc nc.
– Le që u meruam edhe
për bukë.
– Pse?
– Ç’pyet! Mezi mbërritëm
në majë të Buretos, hapëm çadrat, vumë kazanin e madh me fasule, se na shkoi
gjuha poshtë, kur do ti, sa u bënë të flamosurat fasule, ia behu një
zëvendësministër që nga Tirana me helikopter. Jemi në kohë lufte, tha. Armiku
ka infiltruar agjentë mes nesh. Ushqimi është i helmuar! Një shqelm kazanit në
lëndinë e mëteposhtë.
– Mos! Nc nc. Po
pastaj?
– U kthyem, po mbemë në
Urë të Leklit për nja tetë a nëntë orë.
– Po ç’ne?
– Aty do zbarkonin
desantët ajrorë. Nga Italia.
Nga jashtë erdhi
përsëri zhurmë. U dëgjua edhe një krismë arme. Ernesti brofi jashtë pas të
atit. Shqoi gjitonin Gani me kobure në dorë. Njerëz përreth, të ndërkryer. S’po
merrej vesh se ç’qe, por me siguri një gjë e keqe ish. Gurët e zallit në
sheshin që vazhdonte pas asfaltit të gërryer u ashpërsuan befasisht. Sheshi u
hap i pabesë dhe i rrezikshëm. Ndjeu të atin që erdhi pranë. Ai e urdhëroi të
shkonte brenda. Dëgjoi fjalët “flagrancë”, “putanë”, “rruspi” dhe “hak
plumbin”. Domethënë Shollohov. Libër i ndaluar nën dyshek. Me faqet erotike
shenjuar gjithë kujdes. Ose mbajtur mend përmendësh.
Më vonë mori vesh që
nënoficeri i mëhallës, Ganiu, kishte gjetur gruan me dikë. Ajo nuk e priste të
shoqin të vinte atë ditë nga zbori. “Dikë”-ja ishte Këno qejflliu, samarxhiu i
qytezës. Kush tjetër mund të ish? Ganiu e kish qëlluar me pistoletë. Kish dalë
huq, për fat të mirë. Disa thanë që arma nuk kish ndezur fare. Por këta nuk e
shpjegonin dot krismën. Në mëhallë pas asaj dite do të qarkullonte shprehja
“qëllove si kalama, o Gani”. Një jazëk i përgjithshëm mbulonte gjithçka, si
squfuri gjethet e hardhive të sëmura me hi. “Jazëk që s’i vrau dot të dy, as
gjysëm metro lark. U rroftë zbori e stërvitja!”
Dyshimi, si squfuri që
vriste hirin, do të vazhdonte gjatë të pluhuroste çdo gjë, bukët dyzetëshe,
rakinë me hile, rakinë safi, bisedat në klubin e trishtë me tym cigaresh të
mykura “Partizan”, burrat si të prerë në besë. Vigjilent’. Pa “ë” të zëshme.
Dhe të pazëshme. Gratë si shfajësime menstruale. Të kujdesshme. Me këputje
isoje. Me ëëë në fund.
Vazhdon…